नवीन संसद भवन माहिती-New Parliament Building

नमस्ते मित्रानो भारताच्या नवीन संसद भवन माहिती, नवीन संसद भवनाचे उद्घाटन 28 मे रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते करण्यात आले. ही इमारत 65,000 चौरस मीटर परिसरात बांधण्यात आली आहे. चला तर  त्याच्या बद्दल जाणून घुयऊया

सध्याच्या संसद भवनाचे बांधकाम 1921 मध्ये सुरू झाले आणि 1927 मध्ये पूर्ण झाले. यास जवळपास 100 वर्षे जुने आहे. त्याची निर्मिती झाल्यापासून, संसदीय कामकाज आणि त्यात काम करणाऱ्या लोकांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाली आहे. सद्या संसद भवन सुविधा आणि हायटेक आवश्यकता पूर्ण करण्यास सक्षम नाही.

सध्याच्या संसद भवनाच्या मूळ रचनेची कोणतीही ब्लू प्रिंट किंवा दस्तऐवज उपलब्ध नाही. या इमारतीची रचना कधीही द्विसदनीय बैठकांसाठी केली गेली नव्हती.

लोकसभेच्या जागांची संख्या 545 आणि राज्यसभेची संख्या 250 आहे त्यामुळे खासदारांना एकत्र बसण्याची पुरेशी व्यवस्था नाही.तसेच 2026 नंतर परिसीमन झाल्यास लोकसभेच्या जागांची संख्या वाढू शकते कारण 2026 मध्ये जागा वाढवण्यावरील निर्बंध संपुष्टात येतील. संसदेच्या नवीन इमारतीच्या बांधकामातही हे कारण समाविष्ट आहे.

भारताची नवीन संसद भवन: भारताच्या नवीन संसद भवनाचे उद्घाटन 28 मे रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते करण्यात आले. ज्यासाठी दोन्ही सभागृहांचे खासदार, लोकसभेचे सर्व माजी अध्यक्ष आणि राज्यसभेच्या सर्व माजी अध्यक्षांना निमंत्रण पाठवण्यात आले होते.यासोबतच नवीन संसद भवनाच्या उद्घाटन सोहळ्यासाठी सर्व राज्यांच्या मुख्यमंत्र्यांना निमंत्रणही पाठवण्यात आले होते. सध्याच्या इमारतीने भारताची पहिली संसद म्हणून काम केले आणि भारताच्या संविधानाचा स्वीकार केला.भारतीय लोकशाहीचे सामर्थ्य आपल्या देशाच्या संसदेत दिसून येते, ज्याने वसाहती राजवटीसह अनेक ऐतिहासिक टप्पे पाहिले आहेत. नवीन संसद भवन संविधानाचा मूळ आत्मा पुढे नेईल. ही इमारत 65,000 चौरस मीटर परिसरात बांधण्यात आली आहे

The artistic excellence in the new Parliament building is a testament to our nation's rich cultural heritage. It brilliantly encapsulates the history and diversity of India. #MyParliamentMyPride https://t.co/bnPXlChJtU

— Narendra Modi (@narendramodi) May 29, 2023

नवीन संसद भवन ठळक मुद्दे

नवीन संसद भवनाची 07 वैशिष्ट्ये

नवीन संसद भवनाचे बांधकाम भविष्यातील गरजा लक्षात घेऊन करण्यात आले आहे. ज्यामध्ये भविष्यात खासदारांच्या वाढत्या संख्येचाही समावेश करण्यात आला आहे. नवीन इमारत 65,000 चौरस मीटरमध्ये पसरली आहे.

1. इमारतीची रचना: नवीन संसद भवन सेंट्रल व्हिस्टा प्रकल्पांतर्गत बांधण्यात आले आहे जी त्रिकोणी रचना आहे. यामध्ये लोकसभा, राज्यसभा, सेंट्रल लाउंज आणि घटनात्मक अधिकाऱ्यांची कार्यालये करण्यात आली आहेत.
2. सेंट्रल लाउंज: नवीन संसद भवनात, विद्यमान संसद भवनाच्या धर्तीवर एक सेंट्रल लाउंज बांधण्यात आले आहे. या विश्रामगृहात खासदारही बसून बोलू शकतात. या लाउंजमध्ये राष्ट्रीय वृक्ष पीपळ देखील लावण्यात आले आहे जे संसद भवन अधिक खास बनवते.
3. लोकसभा चेंबर: लोकसभेचे चेंबर नवीन इमारतीमध्ये बांधण्यात आले आहे जे अत्याधुनिक सुविधांनी सुसज्ज आहे. लोकसभेच्या चेंबरमध्ये 888 खासदार एकत्र बसू शकतात. लोकसभा चेंबर हे राष्ट्रीय पक्षी मोर या थीमवर आधारित आहे. संयुक्त अधिवेशनादरम्यान लोकसभा सभागृहात 1282 लोक एकत्र बसू शकतात.
4. राज्यसभा चेंबर: नवीन इमारतीत बांधलेल्या राज्यसभेच्या चेंबरमध्ये एकूण 382 खासदारांना बसण्याची व्यवस्था करण्यात आली आहे. राज्यसभा चेंबरची रचना नॅशनल फ्लॉवर कमळाच्या थीमवर करण्यात आली आहे. नवीन संसद राष्ट्रपती भवनासारख्या भारतातील महत्त्वाच्या हेरिटेज इमारतींसह इतर विविध स्थापत्यशास्त्रीय प्रभावांना प्रतिबिंबित करते.
5. सुरक्षा मापदंड: सध्याचे संसद भवन जेव्हा दिल्ली शहर भूकंपीय क्षेत्र-II मध्ये होते तेव्हा बांधण्यात आले होते, परंतु सध्या ते भूकंपीय क्षेत्र-IV मध्ये आहे. सर्व सुरक्षा निकष लक्षात घेऊन नवीन इमारत बांधण्यात आली आहे.
6. संविधान सभागृह: भारताचा लोकशाही वारसा प्रदर्शित करण्यासाठी नवीन इमारतीमध्ये एक संविधान सभागृह बांधण्यात आले आहे. यासोबतच नवीन इमारतीत वाचनालय, भोजन कक्ष आणि सभासदांसाठी पुरेशा पार्किंगची व्यवस्था करण्यात आली आहे. यासोबतच संपूर्ण इमारतीमध्ये 100% UPS पॉवर बॅकअपचीही व्यवस्था करण्यात आली आहे.
7. सहा समिती खोल्या: देशाच्या नवीन संसदेत सहा समिती खोल्या बांधण्यात आल्या आहेत. सध्याच्या संसदेत अशी तीन सभागृहे आहेत. यासोबतच अत्याधुनिक सुविधांनी सुसज्ज असलेल्या नवीन इमारतीत मंत्री परिषदेच्या वापरासाठी 92 कक्ष तयार करण्यात आले आहेत.

सेंगोल काय आहे.

देशाचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांनी सेंगोल हे ब्रिटीशांकडून सत्ता हस्तांतरणाचे प्रतीक म्हणून घेतले, जे सध्या प्रयागराजमधील संग्रहालयात ठेवलेले आहे.नवीन संसद भवनात ब्रिटिश राजवटीतून सत्ता हस्तांतरणाचे प्रतीक असलेले ऐतिहासिक सेंगोल स्थापित करण्यात आले आहे.

विरोधी पक्ष विरोध का करत होते?

देशातील 20 विरोधी पक्षांनी रविवारी नवीन संसद भवनाच्या उद्घाटन समारंभावर बहिष्कार टाकला. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांना ‘बायपास’ करून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी केलेले उद्घाटन हा ‘गंभीर अपमान आणि थेट लोकशाहीवर हल्ला’ असल्याचे या पक्षांनी म्हटले आहे. तर इतर राजकीय पक्षांनी या कार्यक्रमात सहभाग घेतला.